«رشته تافته دین گسسته گردد و نشانه های راه راست پوشیده، و چشمه حکمت خشک و خوشیده. ستمکاران در آن فتنه به سخن آیند و بیابان نشینان را با سوهان ستم بسایند و با سینه مرکب جور خرد نمایند. تکروان از غبار آن فتنه تباه گردند و سواران ـ قدرت ـ درونش به هلاکت رسند. با قضای ناگوار درآید، خون دوشد و خون پالاید. در نشان دین رخنه افکند و یقین استوار را بشکند. زیرکان از آن فتنه بگریزند و پلیدان به سر و سامان دادن کارش برخیزند.
با رعد و برقی است، بسیار و آماده کارزار. پیوند خویشاوندی در آن، بریده باشد و مردم از اسلام جدا گردیده. آن که از آن فتنه به کنار است، از آسیبش بیمار است و آن که خواهد خود را برهاند، نتواند و هم در آن بماند.» «پس فتنه سر برآرد سخت لرزاننده، درهم کوبنده، و خوان خوان رونده. در آن فتنه دل ها پس از پایداری دودلی پذیرند، و مردانی که سلامت مانده بودند، گمراهی پیش گیرند. به هنگام هجوم آن، هوا و هوس ها گونه گون بود و بسیار، و به وقت پدید شدن آن، رأی درست به نادرست آمیخته گردد و شناختن آن دشوار. کسی را که بدان نزدیک شود، بشکند و دو تا کند و کسی را که در آن بکوشد، خرد سازد و از هم جدا کند».(3)
با رعد و برقی است، بسیار و آماده کارزار. پیوند خویشاوندی در آن، بریده باشد و مردم از اسلام جدا گردیده. آن که از آن فتنه به کنار است، از آسیبش بیمار است و آن که خواهد خود را برهاند، نتواند و هم در آن بماند.» «پس فتنه سر برآرد سخت لرزاننده، درهم کوبنده، و خوان خوان رونده. در آن فتنه دل ها پس از پایداری دودلی پذیرند، و مردانی که سلامت مانده بودند، گمراهی پیش گیرند. به هنگام هجوم آن، هوا و هوس ها گونه گون بود و بسیار، و به وقت پدید شدن آن، رأی درست به نادرست آمیخته گردد و شناختن آن دشوار. کسی را که بدان نزدیک شود، بشکند و دو تا کند و کسی را که در آن بکوشد، خرد سازد و از هم جدا کند».(3)
«مردم را روزگاری رسد که در آن از قرآن جز نشان نماند و از اسلام جز نام آن. در آن روزگار بنای مسجدهای آنان، از بنیان آبادان است و از رستگاری ویران. ساکنان و سازندگان آن مسجدها، بدترین مردم زمین اند، فتنه از آنان خیزد و خطابه آنان در آویزد. آن که از فتنه به کنار ماند، بدان بازش گردانند و آن که از آن پس افتد، به سویش برانند».(4)
«خواهش نفسانی را به هدایت آسمانی بازگرداند و آن، هنگامی است که مردم رستگاری را تابع هوا ساخته اند و رأی آن ها را پیرو قرآن نماید و آن، هنگامی است که قرآن را تابع رأی خود کرده اند. تا آنکه آتش جنگ میان شما افروخته گردد ـ و از شرار آن همه چیز سوخته چون شمشیر خشمگین ـ دندان نماید ـ و چون ماده شتری از این سو و آن سو آید ـ پستان ها پر از شیر، و مکیدن آن شیرین، اما پایان آن تلخ و زهرآگین. آگاه باشید که فردا ـ و که داند که فردا چه پیش آرد ـ فرمانروایی، که از این طایفه ـ امویان ـ نیست، عاملان حکومت را به جرم کردار زشتشان بگیرد و عذری از آنان نپذیرد ـ زمین گنجینه های خود را برون اندازد، و کلیدهای خویش از در آشتی تسلیم او سازد، پس روش عادلانه را به شما بنماید و آنچه از کتاب و سنت مرده است، زنده فرماید».(5)
و زودا که پس از من بر شما روزگاری آید، که چیزی از حق پنهان تر نباشد و از باطل آشکارتر؛ و از دروغ بستن بر خدا و رسول او بیشتر؛ و نزد مردم آن زمان کالایی زیانمندتر از قرآن نیست، اگر آن را چنانکه باید بخوانند و نه پرسودتر از قرآن، اگر معنی کلماتش را برگردانند و در شهرها چیزی از معروف ناشناخته تر نباشد و شناخته تر از منکر
آنچه از خلال سخنان و پیشگویی های امام علی (علیه السلام) درباره جوامع و ویژگی های منفی آنان می توان به دست آورد، عبارتند از:
«خواهش نفسانی را به هدایت آسمانی بازگرداند و آن، هنگامی است که مردم رستگاری را تابع هوا ساخته اند و رأی آن ها را پیرو قرآن نماید و آن، هنگامی است که قرآن را تابع رأی خود کرده اند. تا آنکه آتش جنگ میان شما افروخته گردد ـ و از شرار آن همه چیز سوخته چون شمشیر خشمگین ـ دندان نماید ـ و چون ماده شتری از این سو و آن سو آید ـ پستان ها پر از شیر، و مکیدن آن شیرین، اما پایان آن تلخ و زهرآگین. آگاه باشید که فردا ـ و که داند که فردا چه پیش آرد ـ فرمانروایی، که از این طایفه ـ امویان ـ نیست، عاملان حکومت را به جرم کردار زشتشان بگیرد و عذری از آنان نپذیرد ـ زمین گنجینه های خود را برون اندازد، و کلیدهای خویش از در آشتی تسلیم او سازد، پس روش عادلانه را به شما بنماید و آنچه از کتاب و سنت مرده است، زنده فرماید».(5)
و زودا که پس از من بر شما روزگاری آید، که چیزی از حق پنهان تر نباشد و از باطل آشکارتر؛ و از دروغ بستن بر خدا و رسول او بیشتر؛ و نزد مردم آن زمان کالایی زیانمندتر از قرآن نیست، اگر آن را چنانکه باید بخوانند و نه پرسودتر از قرآن، اگر معنی کلماتش را برگردانند و در شهرها چیزی از معروف ناشناخته تر نباشد و شناخته تر از منکر
آنچه از خلال سخنان و پیشگویی های امام علی (علیه السلام) درباره جوامع و ویژگی های منفی آنان می توان به دست آورد، عبارتند از:
بدعت در دین، مغرور کردن مردم به نام اسلام، حلال از حرام شناخته نشود، سخت شدن کسب درآمد حلال، آسانی به دست آوردن درآمد حرام، آمیخته شدن رأی
درست و نادرست، دشواری تشخیص رأی درست از نادرست، چیره شدن تردید بر دل ها، انفاق مردم از درآمد حرام، بیشتر بودن پاداش بخشش گیرنده از بخشش
دهنده، سوگند نابه جا خوردن، دروغ گفتن، گمنامی مۆمنان واقعی، خوار شدن افراد نیک، بلند مقدار شدن افراد ناشایست، باور نداشتن سخنان درست نیکوکاران،
کیفردادن نیکوکاران، ناتوان خواندن با انصافان، خوش طبع خواندن بدکاران، ارج نهادن سخن چینان، منت گذاشتن بر روابط خویشاوندی، بریده شدن پیوند با
خویشاوندان، خودپسندی و تعصب و غرور، شیوع قتل و خونریزی، امیر بودن کودکان، حکمرانی با مشورت زنان، حلال شمردن حرام الهی، رواج پیمان شکنی،
گسترش ستم به همه خانه ها، نارضایی شدید دیندار به خاطر از دست دادن دین، نارضایی شدید دنیا خواهان به خاطر به دست نیاوردن دنیا، یاری غیرصمیمانه به
دیگری، گسسته شدن رشته دین، جدا شدن مردم از اسلام، باقی نماندن از اسلام جز نام، دروغ بستن بر خدا و پیامبر، تفسیر به رأی قرآن، فراموشی کتاب خدا از
سوی حافظانش، واگذاشتن کتاب خدا از سوی حاملانش، مهجور شدن قرآن و قرآنیان، زیانبار شمردن قرآن، بزرگی فروختن بر مردم با عبادت، سازندگان مساجد
بدترین مردم اند، از سازندگان مساجد فتنه ها خیزد، بنای مساجد آباد و ویرانی مساجد از جنبه رستگاری، پنهانی حق، پنهانی نشانه های راه راست، آشکاری
باطل، ناشناختگی معروف، رواج منکر، گمراهی مردم، متفق بودن مردم درجدایی و گریزان از جمع.
درست و نادرست، دشواری تشخیص رأی درست از نادرست، چیره شدن تردید بر دل ها، انفاق مردم از درآمد حرام، بیشتر بودن پاداش بخشش گیرنده از بخشش
دهنده، سوگند نابه جا خوردن، دروغ گفتن، گمنامی مۆمنان واقعی، خوار شدن افراد نیک، بلند مقدار شدن افراد ناشایست، باور نداشتن سخنان درست نیکوکاران،
کیفردادن نیکوکاران، ناتوان خواندن با انصافان، خوش طبع خواندن بدکاران، ارج نهادن سخن چینان، منت گذاشتن بر روابط خویشاوندی، بریده شدن پیوند با
خویشاوندان، خودپسندی و تعصب و غرور، شیوع قتل و خونریزی، امیر بودن کودکان، حکمرانی با مشورت زنان، حلال شمردن حرام الهی، رواج پیمان شکنی،
گسترش ستم به همه خانه ها، نارضایی شدید دیندار به خاطر از دست دادن دین، نارضایی شدید دنیا خواهان به خاطر به دست نیاوردن دنیا، یاری غیرصمیمانه به
دیگری، گسسته شدن رشته دین، جدا شدن مردم از اسلام، باقی نماندن از اسلام جز نام، دروغ بستن بر خدا و پیامبر، تفسیر به رأی قرآن، فراموشی کتاب خدا از
سوی حافظانش، واگذاشتن کتاب خدا از سوی حاملانش، مهجور شدن قرآن و قرآنیان، زیانبار شمردن قرآن، بزرگی فروختن بر مردم با عبادت، سازندگان مساجد
بدترین مردم اند، از سازندگان مساجد فتنه ها خیزد، بنای مساجد آباد و ویرانی مساجد از جنبه رستگاری، پنهانی حق، پنهانی نشانه های راه راست، آشکاری
باطل، ناشناختگی معروف، رواج منکر، گمراهی مردم، متفق بودن مردم درجدایی و گریزان از جمع.
پی نوشت ها :
1. نهج البلاغه، خطبه 98.
2. همان، خطبه 147.
3. همان، خطبه 151.
4. همان، حکمت 369.
5. همان، خطبه 138.
1. نهج البلاغه، خطبه 98.
2. همان، خطبه 147.
3. همان، خطبه 151.
4. همان، حکمت 369.
5. همان، خطبه 138.